Η θρομβοεμβολική νόσος, όπως αναφέρονται η φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες θνησιμότητας και νοσηρότητας της σύγχρονης εποχής. Υπολογίζεται ότι περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από θρομβοεμβολική νόσο στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ το χρόνο ενώ 500 χιλιάδες άνθρωποι στην Ευρώπη, εκ των οποίων οι 50 χιλιάδες στην Ελλάδα πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Φλεβική Θρόμβωση σημαίνει δημιουργία θρόμβου στο εσωτερικό μιας φλέβας συνήθως στα κάτω άκρα. Μία φλεβική θρόμβωση εμφανίζεται συνήθως σαν ένα ξαφνικό πρήξιμο στη γάμπα ή και στο μηρό, που μπορεί να συνοδεύεται από πόνο και ερυθρότητα, αν αφορά τις επιφανειακές φλέβες, διαφορετικά αιφνίδιο οίδημα-πρήξιμο εάν αφορά το εν τω βάθει φλεβικό δίκτυο. Η οξεία εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση στις μισές περιπτώσεις δεν συνοδεύεται από συμπτώματα. Μερικές φορές, καθώς κομμάτια θρόμβου αποσπώνται τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να είναι αυτά της πνευμονικής εμβολής.
Τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνουν:
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση της φλεβικής θρόμβωσης βασίζεται στην κλινική εξέταση και το ιστορικό του ασθενούς, αλλά τεκμηριώνεται με τη διενέργεια έγχρωμο φλεβικό υπερηχογράφημα (triplex φλεβών) στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Η Αξονική Τομογραφία - Φλεβογραφία (CTV): Είναι η πλέον ακριβής εξέταση για τη διάγνωση της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης στις μεγάλες κεντρικές φλέβες της πυέλου και της κοιλιάς, αλλά όχι για τις μικρότερες φλέβες των ποδιών. Παρέχει επίσης ακρίβεια στη διάγνωση της πνευμονικής εμβολής.
Η Μαγνητική Τομογραφία - Φλεβογραφία (MRV): Έχει παρόμοια διαγνωστική ακρίβεια με την αξονική αγγειογραφία, όμως δεν αποτελεί εξέταση ρουτίνας λόγω των σοβαρών μειονεκτημάτων της όπως είναι χρονοβόρα, δαπανηρή και αντενδείκνυται σε κλειστοφοβικούς ασθενείς ή ασθενείς με μεταλλικές προθέσεις ή μοσχεύματα.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία της φλεβικής θρόμβωσης έχει σαν κύριο στόχο την πρόληψη επέκτασης του θρόμβου, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα αποσπαστεί οδηγώντας σε πνευμονική εμβολή. Κατά δεύτερο λόγο είναι απαραίτητη για να περιορίσει τη βαρύτητα ενός μελλοντικού μετα-θρομβωτικού συνδρόμου. Ο κλασικός τρόπος αντιμετώπισης της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης είναι τα αντιπηκτικά και η ελαστική συμπίεση. Σε προχωρημένα στάδια, τα συμπτώματα του επονομαζόμενου μεταθρομβωτικού συνδρόμου, συνοδεύονται με δημιουργία πληγών/ελκών και καθυστερημένη επούλωση (φλεβικά έλκη). Στις περιπτώσεις αυτές οι ασθενείς θα πρέπει αυστηρά να φορούν ελαστικές κάτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης, οι οποίες προσφέρουν σημαντική ανακούφιση και μακροχρόνια προστασία.
Σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές θεραπείες, επιτρέπουν την εκ νέου διάνοιξη της φλέβας που μπορεί να είναι αποκλεισμένη εδώ και χρόνια. Πραγματοποιούνται σε περιβάλλον χειρουργείου μέσω παρακέντησης του δέρματος στη βουβωνική χώρα ή πίσω από το γόνατο, με τον ασθενή να βρίσκεται σε πρηνή θέση (μπρούμυτα). Υπό ακτινολογική καθοδήγηση, ειδικά σύρματα και καθετήρες κατευθύνονται στη φλέβα που έχει αποφραχθεί και τελικά εκπτύσσεται ένας ενδονάρθηκας (stent) που ανοίγει το δρόμο για την ροή του αίματος προς την καρδιά. Συνήθως, η επέμβαση και η νοσηλεία διαρκούν λίγες ώρες και ο ασθενής μπορεί να πάρει εξιτήριο την ίδια μέρα περπατώντας.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι κιρσοί είναι η διάταση των επιφανειακών φλεβών του κάτω άκρου λόγω ανεπαρκούς λειτουργίας των βαλβίδων των φλεβών (φλεβική ανεπάρκεια). Στην ουσία αποτελούν διογκωμένες φλέβες, οι οποίες αποκτούν αυτό το σχήμα, εξαιτίας του γεγονότος ότι το αίμα λιμνάζει στις συγκεκριμένες περιοχές, λόγω της μη σωστής κυκλοφορίας του αίματος. Οι κιρσοί επηρεάζουν κατά κύριο λόγο τις φλέβες των ποδιών. Αυτό συμβαίνει γιατί η ορθοστασία και το περπάτημα αυξάνουν την πίεση στις φλέβες των κάτω άκρων.
Για πολλούς ανθρώπους, οι κιρσοί αποτελούν απλώς ένα αισθητικό πρόβλημα, όπως συμβαίνει και με τις ευρυαγγείες. Η παρουσία των κιρσών μπορεί να είναι ασυμπτωματική (αισθητικό πρόβλημα), όμως μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της καθημερινής ποιότητας της ζωής του ασθενούς, αφού μπορεί να προκαλέσουν πόνο και δυσφορία. Σε μερικές περιπτώσεις εκτεταμένης διάτασης των φλεβών, ο ασθενής μπορεί να αντιμετωπίσει πιο σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως για παράδειγμα να εμφανίσει θρομβοφλεβίτιδα του επιφανειακού φλεβικού δικτύου ή φλεβικό έλκος.
Φλεβική ανεπάρκεια ή «φλεβίτιδα» είναι η αδυναμία ή δυσκολία των φλεβών των ποδιών να επιστρέψουν το αίμα πίσω στην καρδιά. Το αίμα λιμνάζει στο πόδι και τελικά οδηγεί στο τέλος μιας κουραστικής ημέρας σε πρήξιμο και αίσθημα βάρους ή πόνο. Με την πάροδο του χρόνου η φλεβική ανεπάρκεια θα εξελιχθεί σταδιακά σε ευρυαγγείες, κιρσούς και δυσχρωμία του δέρματος, ενώ στα πολύ προχωρημένα στάδια μπορεί να εμφανιστούν έλκη που πολύ δύσκολα επουλώνονται. Oι κιρσοί δεν συνδέονται με την επικίνδυνη εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, εφόσον αφορούν τις επιφανειακές φλέβες. Ωστόσο, σε μερικές σοβαρές περιπτώσεις, υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα θρόμβωσης που μπορεί να επεκταθεί στις βαθύτερες φλέβες.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Συχνά, οι ασθενείς με φλεβική ανεπάρκεια δεν έχουν ορατά σημάδια διόγκωσης των φλεβών, ωστόσο κατά το τέλος της ημέρας μπορεί να νιώσουν βαρύ το πόδι τους με συνοδό πρήξιμο (οίδημα) το οποίο βελτιώνεται κατά την νυχτερινή κατάκλιση. Όπως περιγράψαμε νωρίτερα, οι ευρυαγγείες και οι κιρσοί είναι αποτέλεσμα κάποιας μορφής φλεβικής ανεπάρκειας. Ο ασθενής εκτός από τα «κουρασμένα πόδια», μπορεί να παραπονεθεί για νυχτερινές κράμπες, κάψιμο ή πόνο στα πόδια. Η θερμότητα και η έκθεση στον ήλιο ενδέχεται να επιδεινώσουν τα συμπτώματα αυτά.
Παρ' όλο που οι ευρυαγγείες και οι κιρσοί γενικά δεν αποτελούν μια σοβαρή ή επείγουσα ιατρική κατάσταση, ωστόσο παραμένουν ενοχλητικοί και σπανιότερα μπορεί να οδηγήσουν σε πιο σοβαρά προβλήματα όπως αιμορραγία ή θρομβοφλεβίτιδα (θρόμβωση και φλεγμονή των κιρσών). Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια επηρεάζει το χρώμα του δέρματος το οποίο συνήθως γίνεται σκούρο καφέ. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι κιρσοί ενδέχεται να προκαλέσουν πληγές (έλκη) που είναι πιο δύσκολο να επουλωθούν. Σε αρκετούς ανθρώπους πάντως οι κιρσοί αποτελούν απλά πρόβλημα αισθητικής. Γενικότερα, οι κιρσοί δεν συνδέονται με την την επικίνδυνη εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, εφόσον αφορούν τις επιφανειακές φλέβες. Ωστόσο, σε μερικές σοβαρές περιπτώσεις κιρσών, υπάρχει μια πολύ μικρή πιθανότητα θρόμβωσης που μπορεί να επεκταθεί στις βαθύτερες φλέβες. Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (επώδυνο πρησμένο πόδι) απαιτεί άμεσο ιατρικό έλεγχο και θεραπεία.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
1. Το υπερηχογράφημα φλεβών (Duplex ή Triplex) είναι μια εξέταση απλή, γρήγορη, μη επεμβατική και ακριβής στη διάγνωση φλεβικής ανεπάρκειας των κάτω άκρων καθώς μπορούν να χαρτογραφηθούν οι φλέβες και να προσδιοριστούν οι δυσλειτουργίες των βαλβίδων. Το υπερηχογράφημα φλεβών θα χρησιμοποιηθεί επίσης κατά τη διάρκεια θεραπείας με ενδοφλεβικό laser ή ραδιοσυχνότητες και κατά τη διάρκεια σκληροθεραπείας με αφρό.
2. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο γιατρός θα σας συστήσει τη διενέργεια αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας κοιλίας ή λεκάνης, συνήθως όταν υπάρχει η υποψία απόφραξης των κεντρικών φλεβών της πυέλους ή της κοιλιάς.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η ελαφριάς μορφής φλεβική ανεπάρκεια (ήπια συμπτώματα και ελάχιστα ευρήματα στο υπερηχογράφημα φλεβών) δεν απαιτεί κατά ανάγκη κάποιο είδος επεμβατικής θεραπείας, αλλά απλά συντηρητική αντιμετώπιση. Οι κιρσοί και οι ευρυαγγείες στα αρχικά στάδια μπορεί να αποτελούν αισθητικό πρόβλημα και είναι απόλυτα λογικό να αναζητηθεί θεραπεία για αισθητικούς και μόνο λόγους, ειδικά αν οι κίνδυνοι από τις προσφερόμενες θεραπείες είναι ελάχιστοι. Οι βαριές περιπτώσεις κιρσών, κυρίως εκείνες που περιλαμβάνουν έλκη στα πόδια, απαιτούν θεραπεία. Για την εξάλειψη του προβλήματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες μέθοδοι. Η θεραπεία της φλεβικής ανεπάρκειας μπορεί να αφορά αλλαγές στον τρόπο ζωής, φαρμακευτική αγωγή, σκληροθεραπεία, laser ή ραδιοσυχνότητες και χειρουργική επέμβαση (σαφηνεκτομή). Όλες οι παραπάνω επιλογές έχουν θέση στην σύγχρονη ιατρική και ο Αγγειοχειρουργός θα σας καθοδηγήσει στην καλύτερη επιλογή.
ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Πνευμονική Εμβολή ονομάζεται η ξαφνική απόφραξη της κύριας αρτηρίας των πνευμόνων. Αυτό οφείλεται συνήθως στη δημιουργία θρόμβου σε κάποια άλλη περιοχή του σώματος ο οποίος, αφού αποσπαστεί, καταλήγει με την κυκλοφορία του αίματος στον πνεύμονα, μπλοκάροντας την πρόσληψη οξυγόνου και την αντλητική λειτουργία της καρδιάς.
Η πιο συνήθης περιοχή δημιουργίας τέτοιων θρόμβων είναι οι εν τω βάθει φλέβες των κάτω άκρων, μια πάθηση γνωστή και ως εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Ανάλογα με το μέγεθος του θρόμβου, η πνευμονική εμβολή μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια, με θανάσιμο κίνδυνο.Η έγκαιρη θεραπεία είναι ικανή όχι μόνο να σώσει τη ζωή σας, αλλά και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης μελλοντικών προβλημάτων.Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου που συμβάλουν στην ανάπτυξη της πνευμονικής εμβολής.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής εμφανίζονται ξαφνικά και περιλαμβάνουν:
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Οι διαγνωστικές εξετάσεις περιλαμβάνουν
Ακτινογραφία Θώρακος: Δεν αποτελεί ιδανική μέθοδο διάγνωσης πνευμονικής εμβολής, όμως μπορεί να αποκλείσει τη διόγκωση καρδιάς ή την πνευμονία ως αίτια των συμπτωμάτων σας. Εάν το πόρισμα από την ακτινογραφία θώρακος είναι φυσιολογικό, ίσως να χρειαστείτε περαιτέρω έλεγχο.
Αξονική Τομογραφία - Αγγειογραφία (CTA): Είναι η πλέον ακριβής και πιο συνηθισμένη εξέταση για τη διάγνωση της πνευμονικής εμβολής, με «αντίτιμο» όμως τη χρήση ακτινοβολίας και ενδοφλέβιου ιωδιούχου σκιαγραφικού.
Υπερηχογράφημα Καρδιάς (Echo): Η εξέταση αυτή εντοπίζει τυχόν ανωμαλίες σχετικές με το μέγεθος ή τη λειτουργία της καρδιάς που υποδηλώνουν την κόπωσή της λόγω πιθανής πνευμονική εμβολή. Μας δίνει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη σοβαρότητά της πνευμονικής εμβολής.
Σπινθηρογράφημα Αερισμού - Αιμάτωσης Πνευμόνων (VQScan): Ελέγχει τις διαταραχές της ροής του αίματος στους πνεύμονες κατόπιν έγχυσης ραδιενεργού ιχνηθέτη και εισπνοής ραδιενεργού αερίου. Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται σπάνια στην σύγχρονη ιατρική διαγνωστική της πνευμονικής εμβολής.
Υπερηχογράφημα Φλεβών Κάτω Άκρων (Duplex ή Triplex): είναι μια εξέταση απλή, γρήγορη, μη επεμβατική και ακριβής στη διάγνωση της φλεβικής θρόμβωσης των κάτω άκρων.
Πνευμονική Αγγειογραφία: Πρόκειται για επεμβατικό απεικονιστικό έλεγχο, που διενεργείται σε χειρουργικό περιβάλλον, καθώς απαιτείται φλεβική προσπέλαση με παρακέντηση στη βουβωνική χώρα ή το λαιμό. Η εξέταση αυτή απαιτεί ακτινοβολία και έγχυση σκιαγραφικού. Στις μέρες μας δεν συνιστάται ως διαγνωστικό μέσο ρουτίνας, ωστόσο θα χρειαστεί στην περίπτωση που ο γιατρός σας κρίνει ότι είστε υποψήφιος/α για χορήγηση διαλυτικών θρόμβων (θρομβόλυση).
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία για την πνευμονική εμβολή στις περισσότερες περιπτώσεις απαιτεί νοσοκομειακή περίθαλψη, ώστε η πορεία της νόσου να παρακολουθείται στενά.
Η βάση της αντιμετώπισης της πνευμονικής εμβολής είναι τα αντιπηκτικά. Σήμερα, σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (σε συνδυασμό με τα αντιπηκτικά) πραγματοποιούνται σε εξειδικευμένα κέντρα και δύναται να απομακρύνουν άμεσα τον θρόμβο (θρομβόλυση) σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα.